Án treo là gì?

Căn cứ pháp lý

• Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017
• Bộ luật tố tụng hình sự 2015
• Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 65 của Bộ Luật Hình sự 2015 về án treo

Nội dung tư vấn

1. Án treo là gì?

Theo Bộ luật Hình sự, án treo được hiểu là miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện, hình phạt đối với người vi phạm pháp luật ở mức độ ít nghiêm trọng, khi bị xử phạt tù không quá ba năm, có nhân thân tốt, có nhiều tình tiết giảm nhẹ và xét thấy không cần phải cách ly người phạm tội ra khỏi xã hội mà vẫn có thể cải tạo được, tòa án có thể miễn chấp hành tại trại giam mà để cho người bị kết án tự cải tạo dưới sự giám sát, quản lý giáo dục của chính quyền tại địa phương tại nơi cư trú.

Trong thời gian thử thách, nếu người bị án treo lại phạm tội mới thì toà án quyết định người bị án phải chấp hành hình phạt tù như đã ghi trong bản án cũ, tổng hợp với hình phạt của bản án mới. Nếu trong thời gian hưởng án treo, người được hưởng có tiến bộ thì tòa án có thể rút ngắn hoặc chấm dứt thời gian thử thách, người được hưởng án treo được miễn chấp hành toàn bộ hình phạt và được xóa án tích giống như các trường hợp vẫn phải cải tạo trong trại giam khác khi có đủ điều kiện do luật định.

2. Điều kiện để được hưởng án treo

Căn cứ điều 2 Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng điều 65 Bộ luật Hình sự 2015 về án treo thì người phạm tội được hưởng án treo khi có đủ tất cả các điều kiện sau:

• Bị xử phạt tù không quá 03 năm: Trường hợp người bị xét xử trong cùng một lần về nhiều tội mà tổng hình phạt tù dưới 3 năm thì vẫn không được hưởng án treo trừ trường hợp người dưới 18 tuổi
• Có nhân thân tốt
• Có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trở lên, trong đó có ít nhất 01 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự và không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự.
• Có nơi cư trú rõ ràng hoặc nơi làm việc ổn định để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giám sát, giáo dục.
• Xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù nếu người phạm tội có khả năng tự cải tạo và việc cho họ hưởng án treo không gây nguy hiểm cho xã hội; không ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội
• Không thuộc trường hợp không được hưởng án treo theo Điều 3 Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP

Lưu ý: Căn cứ Điều 3 Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP thì các trường hợp sau đây không được hưởng án treo:

• Người phạm tội là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, ngoan cố chống đối, côn đồ, dùng thủ đoạn xảo quyệt, có tính chất chuyên nghiệp, lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi, cố ý gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
• Người thực hiện hành vi phạm tội bỏ trốn và đã bị các cơ quan tiến hành tố tụng đề nghị truy nã.
• Người được hưởng án treo phạm tội mới trong thời gian thử thách; người đang được hưởng án treo bị xét xử về một tội phạm khác thực hiện trước khi được hưởng án treo.
• Người phạm tội bị xét xử trong cùng một lần về nhiều tội, trừ trường hợp người phạm tội là người dưới 18 tuổi.
• Người phạm tội nhiều lần, trừ trường hợp người phạm tội là người dưới 18 tuổi.
• Người phạm tội thuộc trường hợp tái phạm, tái phạm nguy hiểm.

Như vậy, người phạm tội muốn được hưởng án treo thì phải có đủ các điều kiện theo quy định như trên. Tuy nhiên, việc có được hưởng án treo hay không còn phụ thuộc vào quyết định cuối cùng của Tòa án.

3. Thủ tục xin hưởng án treo

Việc cho người phạm tội hưởng án treo do Tòa án xem xét và quyết định. Tuy nhiên, trong rất nhiều trường hợp tòa án không tuyên cho người phạm tội được hưởng án treo ngay tại phiên xét xử.

Nếu người phạm tội  xét thấy có đủ điều kiện để hưởng án treo thì cần phải làm thủ tục để xin được hưởng án treo. Sau đây là các điều kiện và thủ tục xin hưởng án treo theo pháp luật Việt Nam

Bước 1: Nộp hồ sơ xin hưởng án treo

Căn cứ điều 332 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về trình tự thủ tục kháng cáo thì hồ sơ kháng cáo xin hưởng án treo bao gồm

• Đơn kháng cáo xin hưởng án treo (theo mẫu)
• Chứng cứ, tài liệu bổ sung để chứng minh có điều kiện được hưởng án treo.

Bước 2: Chủ thể có quyền kháng cáo nộp hồ sơ xin hưởng án treo

Căn cứ Điều 331 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015, những chủ thể sau đây có quyền kháng cáo với tòa án để được hưởng án treo:

• Bị cáo, bị hại, người đại diện của họ có quyền kháng cáo bản án hoặc quyết định sơ thẩm.
• Người bào chữa có quyền kháng cáo để bảo vệ lợi ích của người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất mà mình bào chữa

Như vậy thì bị cáo, người đại diện của họ có quyền kháng cáo bản án hoặc quyết định sơ thẩm để xin hưởng án treo theo quy định của luật. Đối với người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất (bị đau ốm, bị thương, tâm thần có nhược điểm,…) thì người bào chữa cho những chủ thể này có quyền kháng cáo để xin hưởng án treo.

 Người kháng cáo phải gửi đơn kháng cáo đến Tòa án đã xét xử sơ thẩm hoặc Tòa án cấp phúc thẩm. Trường hợp bị cáo đang bị tạm giam, Giám thị Trại tạm giam, Trưởng Nhà tạm giữ phải bảo đảm cho bị cáo thực hiện quyền kháng cáo, nhận đơn kháng cáo và chuyển cho Tòa án cấp sơ thẩm đã ra bản án, quyết định bị kháng cáo.

Bước 3: Tòa án xem xét và quyết định

Sau khi tiếp nhận đơn kháng cáo, Tòa án sẽ xem xét việc kháng cáo là có căn cứ hay không và tiến hành mở phiên Tòa phúc thẩm. Tại phiên tòa phúc thẩm, căn cứ theo quy định của pháp luật và các điều kiện mà người bị xử phạt tù. Tòa án sẽ xem xét để người phạt tù được hưởng án treo.

Khoản 1, Khoản 2 Điều 333 BLHS quy định về thời hạn kháng cáo. Theo đó, thời hạn kháng cáo đối với bản án sơ thẩm là 15 ngày kể từ ngày tuyên án, 07 ngày đối với quyết định sơ thẩm.

Hy vọng bài viết hữu ích đối với bạn!

Trân trọng

Để tham khảo những dịch vụ pháp lý liên quan đến luật sư tranh tụng, hãy xem thêm: lsx.vn/dich-vu-luat-su-bao-chua